مەسعود بارزانی هێرش دەكاتە سەر ئیسرائیل 

2024-05-04
دیپلۆماتیك

مەسعود بارزانی، سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان، باسلەوە دەكات كە ئیسرائیل ئاگاداری " ڕێكەوتننامەی جەزائیر"ی نێوان عێراق‌و ئێران‌و هەرەسپێهێنانی شۆڕشی ئەیلوول بووەو دەیتوانی ڕێگری لەو خیانەتە بكات كە لە كورد كراوە، بەڵام وەكو بارزانی دەڵێت، ئیسرائیل لە پەیوەندییەكانیدا لەگەڵ كورددا نیازی پاك نەبووەو لەكاتی پێوویستدا دەستی یارمەتی بۆ كورد درێژ نەكردووە.


لە لاپەڕە 213 و چوار لاپەڕەی دواتری بەرگی سێیەمی كتێبەكەیدا " بارزانی و بزوتنەوەی ڕزگاریخوازی كورد"، مەسعود بارزانی باسلە پەیوەندییەكانی نێوان ئیسرائیل‌و شۆڕشی ئەیلوول دەكات‌و ئاماژە بەوە دەدات كە لە هەرەسپێهێنانی شۆڕشی ئەیلوولدا، بەرپرسیارێتی ئیسرائیل لەو لایەنانە كەمتر نییە كە بوونە هۆكاری هەرەسپێهێنانی شۆڕشەكە.

مەسعود بارزانی باس لە سەرەتای دامەزراندنی پەیوەندی نێوان ئیسرائیل‌و شۆڕشی ئەیلوول دەكات‌و دەڵێت:"كاتێ لە 11ی ئەیلوولی 1961 شۆڕشی ئەیلوول لە كوردستان بەرپا بوو، ئیسرائیل دەستپێشخەری كردو پەیوەندییان بە سەركردایەتی شۆڕشەوە كردو پێشكەشكردنی یارمەتییەكی سنوورداریان خستە بەردەمی، بەرژەوەندی ئیسرائیل لەوەدا بوو، سوپای عێراق، یان بەشی زۆری سوپای عێراق خەریك بكرێ‌و، لەشەڕی لەگەڵ كورددا بە بزمار داكوترابێ بە شوێنەكەی خۆیەوە بۆ ئەوەی ئەگەر شەڕێك لەنێوان ئیسرائیل‌و دەوڵەتانی عارەبدا ڕوویدا، سوپای عێراق نە نێردرێ بۆ هێڵەكانی ڕووبەڕووبوونەوەی لەگەڵ ئیسرائیل، لەو ساڵانەشدا عێراق هیچ كارێكی سوپایی توندوتۆڵی لە دژی ئیسرائیل نەكرد".

مەسعود بارزانی لە بەرگی سێیەمی كتێبەكەیدا باسلە یەكەمین پەیوەندی نێوان مەكتەبی سیاسی پارتی‌و ئیسرائیل دەكات‌و دەڵێت:" یەكەمین پەیوەندی ئیسرائیل بە مەكتەبی سیاسی پارتییەوە لە حوزەیرانی ساڵی 1963 دا ڕوویدا، ئەویش بەیەكگەشتنێكی نهێنی نێوان بەڕێزان " جەلال تاڵەبانی‌و شەمعون پێرێس" بوو لە پاریس كە میر كامەران بەدرخان ئەو دیدارەی ڕێكخستبوو، پاش ئەو بەیەكگەشتنە وەفدێك بە سەرۆكایەتی ئیبراهیم ئەحمەدو ئەندامێتی عومەر دەبابەو سەید عەزیز شەمزینی لە ڕێگەی ئێرانەوە چوون بۆ ئیسرائیل‌و دوای ئەوە ئێران ڕێگەی بە تێپەڕبوونی یارمەتییەكی سنووردار لە ئیسرائیلەوە بۆ شۆڕشی ئەیلوول لە خاكی خۆیەوە كردەوە.

لە باسی قۆناغەكانی دواتری پەیوەندی‌و هاوكارییەكانی ئیسرائیل بۆ شۆڕشی ئەیلوول، مەسعود بارزانی هیچما بۆ ئەوە دەكات كە لە ئایاری 1965دا " دێڤید كەمحی" بە نوێنەرایەتی حكومەتی ئیسرائیل گەشتووەتە كوردستان‌و دەستی داوەتە كاروباری ڕێكخستن لەگەڵ شۆڕشداو دوای ئەوەش یارمەتی سوپایی‌و تەكنیكی ئیسرائیل لە ڕادەیەكی سنوورداردا دەستی بەهاتن كردووە.

بارزانی ئاماژە بەوە دەدات كە ئیسرائیل دەیتوانی زۆر لەوە زیاتر هاوكاری پارتی دیموكرات‌و شۆڕشی ئەیلوول بكات، بەڵام بە ئەنقەست نەیكردووەو لەوەشدا ئامانجی تایبەتی خۆی هەبووە،" دەیانتوانی زۆر زیاتر بنێرن، بەڵام نەیان دەنارد، بە ئەنقەست دەیانوویست لەو سنوورەدا دیاریكراوەدا بمێنێتەوە، بۆ ئەوەی شەڕ لە كوردستان هەر بەردەوام بێت‌و نەبڕێتەوەو سوپای عێراق وەك بزمار بە چیاكانی كوردستانەوە داكوترابێ‌و لە مەیدانەكانی شەڕی فەلەستینەوە دوور بێت، ئەمە بوو مەبەستیان، هەروەك چۆن ئێرانیش هەمان مەبەستی هەبوو".



سەبارەت بە بڕواو تێڕوانینی مەلا مستەفای باوكی بۆ پەیوەندی پارتی‌و شۆڕشی ئەیلوول لەگەڵ ئیسرائیلدا، مەسعود بارزانی دەڵێت:" پاش ئەوەی كە بارزانی بە تەواوی لەوە نائومێد بوو بوو كە یەكێتی سۆڤیەت بە قازانجی شۆڕش بێتە ناوەوە، یان بتوانێ شتێكی بۆ بكات، هاتبووە سەر ئەو باوەڕەی كەوا قسە ڕۆیشتووویی ئیسرائیل لە وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا دەتوانێت ئەوەمان بۆ دەستەبەر بكات كە ئەمەریكا لایەنی شۆڕشی كورد بگرێ، بەڵام لە ڕاستیدا ئیسرائیل‌و شای ئێرانیش هەردووكیان لەوەدا هاودەنگ بوون كە لە ئاستی شۆڕشی ئەیلوولدا یەك سیاسەتیان هەبێ ئەویش ئەوەبوو شەڕ بەردەوام بێ‌و نەگاتە ئەنجامێكی بنبڕكەر بۆ هیچ لایەك، ئیتر سەركەوتن بێت یان بەزین".

مەسعود بارزانی لە بەرگی سێیەمی كتێبەكەیدا " بارزانی و بزوتنەوەی ڕزگاریخوازی كورد" ئیسرائیل تۆمەتبار دەكات بەوەی كە پێشوەختە ئاگاداری پیلانی ڕێكەوتننامەی جەزائیر بووەو بە بڕوای ئەو بەرپرسیارێتی ئیسرائیل لە هەرەسپێهێنانی شۆڕشی ئەیلوولدا، لە بەرپرسیارێتی ئێران‌و عێراق‌و ئەمەریكا لە كەمتر نییە، بارزانی دەربارەی ڕۆڵی ئیسرائیل لە هەرەسی شۆڕشی ئەیلوولدا دەڵێت:" من باوەڕم وایە ئیسرائیل هەر لە پێشەوە ئاگای لە پیلانەكەی جەزائیر بووەو ئەگەر نیازی پاك بوایە دەیتوانی لە ڕێگەی بەكارهێنانی قسەڕەوایی بێَسنووری خۆی لای سیاسەتوانە ئەمەریكییەكان شای ئێران ناچار بكات واز لە كردنی ئەو خیانەتە بهێنێ، بەڵام لەم بوارەدا هیچی نەكردو لە ئاست ئەو گۆڕانەی كە بەسەر سیاسەتی ئەمەریكادا هات هەر تەماشای دەكرد، لەكاتێكدا هەر هیچ نەبوایە دەیتوانی ماوەیەكی باش پێش جێبەجێكردنی پیلانەكە ئاگادارمان بكاتەوە".

مەسعود بارزانی، زۆرتری دەربارەی ڕۆڵی ئیسرائیل لە هەرەسپێهێنانی شۆڕشی ئەیلوولدا نووسیووەو دەڵێت:" من لاموانییە بەرپرسیارێتی ئیسرائیل لەوەی لە ساڵی 1975دا بەسەر گەلەكەماندا هات، لەهیچ حاڵەتێكدا لە بەرپرسیارێتی لایەنەكانیتر كەمتر بێت، ڕاستەكەشی ئەوەیە ئیسرائیل هەرگیز ئامادە نەبووە سادەترین بەرژەوەندی خۆی بكا بە قوربانی لە پێناو درێژكردنی دەستی یارمەتی ڕاستەقینە بۆ گەلی كورد، كاتێك كە پێوویستی بەو یارمەتییە بوو".