نازم عومەر حەساری
باوەڕناکەم دوو کەسی شارەزا لە وێژەی کوردیدا هەبن و ناکۆک بن لەسەرئەوەی کەوا گۆران لە لووتکەدا داهێنانی کردووە لە ئەفراندنی شیعری ڕۆمانسیانەی تەژی لە وەسفی سروشت و جوانی. ئەم شاعیرە کوردە زۆر هونەرمەندانە مەبەسته ئیستاتیکیەکانی خۆی بەهۆی وشەوە هێناوەتە دی .
لەم بارەیەوە هەندێک لە نووسەران و ڕەخنەگران درێغیان نەکردووە لەبەرئەوە لەسەر ئەم بابەتە ناوەستم بەڵکو دەمەوێت لەم سەرە باسەوە ئاماژە بە دوو خاڵ بکەم :
یەکەم : گۆران تەنانەت لە شیعرە کۆنەکانیشیدا کە بە کوردیەکی تێکەڵاو بە وشە و زاراوەی بیانی لە قاڵبی غەزەل و قەسیدەی کلاسیکیدا دایڕشتوون ، کت و مت وەکو شاعیرە کلاسیکیەکانی پێش خۆی و دوای خۆی هەڵنەستاوە بە دووبارەکردنە و لاسایی کردنەوەی ڕێ و شوێنی شاعیرە کلاسیکیە کۆنەکانی وەکو نالی و سالم و کوردی و مەحوی و ئەوانی تر ، بەڵکو لە ناوەرۆکی ئەو شیعرانەیدا نوێگەری و داهێنانی کردووە .
لەم بارەیەوە چەند نموونەیەکتان دەخەمە پێش چاو کە لە ناوەرۆک و فۆرمیشدا لە شیعرە کۆنە کلاسیکیەکان ناچن:
جیلوەی شانۆ
لە جەرگی پەردەوە تک تک دڵۆپی عوود ئەڕژا،
بە نووکی تەئسیری
تەرەب ئەهاتە خرۆش ، تاڵعی سروور ئەپژا!
کەمان -شەهیق و زەفیری فریشتەیی ئەلحان -
ئەکەوتە ناو دڵی مردوویش هەناسەیی هەیەجان !
تاوێ نەگەڕا ......
شەمعێکە لەسەر لێوەلەرەی مەینەتی من ڕۆژ ،
ئەستێرەیی شەو شاهیدمن سەختە عەزابم !
لە بەختی تار ......
لە بەختی تاری شەو ناکەم شیکایەت
شەبیهە چونکە بەو زوڵفی سیایەت !
ب
تازە
کە شەو داهات و پەردەی ڕەشی کەوتە سەر
جوانیی تەبیعەت ، کەژ و دەشت و دەر
هەموو نووست ، هەموو مرد ،کش و بێ ئەسەر :
سەما ، تازە جیلوەی ستارەی نەزەر؟
کە گوڵباخ ، نێرگس ، زەمەق ، یاسەمەن
هەموو نوقمی بەحری تەمی ئەم شەوەن؟
هیلاکی گروشمەن ، وەنەوزێک ئەدەن
شەوێکی بەهار
تاریکە شەوێ : نوقمی ڕەشی چیهرەیی دنیا،
دیلی تەمی ئەسرار بوو دەر و دەشتی حەقایق
چووبوونە پەنا پەردەیی خەو کەون و خەلایق
موستەغریقی ئەندێشە ئەبوو ساهیری تەنیا!
ئاوێنەی هەستیم
هەر زەڕڕەیەک لە خوێنی دەماری پڕ ئاگرم ،
هەرچی حوجەیرەکانی هەیە کوررەیی دڵم
مەشبووعی عیشق و جەزبەیە، بۆ جوانی باقڵم
قابیل نییە فەراغەتم ، حەتتا کە بیشمرم!
دووەم: گۆران لە شیعرە سیاسی و نیشتیمانیەکانیشی دەست بەرداری خوڵقاندنی ئیستاتیکا و تابڵۆی جوانی ڕۆمانسیانە نەبووە، ئەمەش تایبەتمەندیەکی دەگمەنی شیعری گۆرانە .
لێرەدا ئاماژە بە بە هەڵبەستی ( چیرۆکێکی برایەتی )ی شاعیر دەکەم ، سەرەڕای ئەوەی کە لەوانەیە زۆرێک لە ناسیۆنالیستە کوردە توندڕەوەکان بە بیرۆکەی ئەم شیعرە پەست و قەڵس بن ، بەڵام من مەبەستم لاکردنەوە لەو بابەتە نیە و تەنها ڕووکارە هونەری و وێژەییەکەی شیعرەکەم مەبەستە.
دەمەوێت بڵێم گۆران لەم شیعرەدا تابڵۆیەکی شیعری سوریاڵیانەی بە تامی ڕۆمانسیەت وێنە کێشاوە .
تۆ ئەو وێنەیە بهێنه پێش چاوی خۆت: چەخماخەی شمشێر لە سەر پەڕاندندا لەو خوێنەدا ئاوا دەبێ کە ڕژاندویەتیە سەر لمی مێژوو !
چەخماخەی شمشێری زۆردار
ئا لەو خوێنەدا ئاوا بوو
کە له ملی باوکت ، باوکم
ڕژایە سەر لمی مێژوو !
مەگەر شاعیرێکی بۆ شیعر و ئەدەب زاوی وەکو گۆران بتوانێت وێنە شیعرێکی سیاسی ئاوەها لێوان لێو لە هەستی شاعیرانە بئەفرێنێت .
لە دریژەی ئەم شیعرەدا دەڵێت :
لە یەک کاسە ((تاڵی ))نۆشین
برایی کردین بە هەنگوین
هەوەها دواتر دەڵێت :
بمانەوێ براییمان
میوەی شیرین بچنێ لە دار
بمانەوێ ئازادیمان
گوڵ بگرێ وەک باخچەی ب
سەرنج بدە چۆن لە پەیڤ و وشەکانی ناو ئەو دوو کۆپڵەیەی سەرەوەدا هەنگوینی جوانی و ڕۆمانسیەت دەچۆڕێ!
کەم شاعیر هەن وەکو گۆڕان بتوانن بە چاوی کامێرامانێکی سینەمایی پیشەگەرەوە دیمەنە جوانەکانی شارێک ئاوەها نمایش بکەن :
مۆسکۆی جوان
ئەی مۆسکۆ ! ئەی ژنی جوانی سپیپۆش!ی
ناودەمی ئاڵ پڕ لە گۆرانیی خۆش خۆش!
بە ئاوازەی ((ئۆرکسترا))ت وا مەستم ،
هەر شەپۆلی شیعرە و ئەدا لە هەستم!
لە هەنگوینی ئەفسانەی دانسی ((بالێ))ت،
بە هەردوو چنگ ئەخۆم وێنەی برسیی شێت!
ئەوە ماوەتەوە بڵێم بە داخەوە کەوا لە سەردەمی حکومڕانی کوردیدا گۆران نەبۆتە جێی بایەخی ڕاستەقینە و شایستە بە خۆی لە کاتێکدا بایەخی گونجاو بە شاعیرانی تر دراوە کە لە پلەی ئەودا نین ، ڕەنگە ئەم جیاکاریەش بگەڕێتەوە بۆ هۆکاری سیاسی.